2022 թվականին ներդրվել են բանջարեղենի և մրգերի պահպանման նոր հնարավորություններ։ Ընդհանուր ծավալը կկազմի 350 հազար տոննա, նման տվյալներ են բերված Ռոսսելխոզնադզորի մակրոտնտեսական վերլուծության և տարածաշրջանային կանխատեսումների կենտրոնի ուսումնասիրության մեջ։ Այս ցուցանիշը ռեկորդային է դարձել վերջին հինգ տարիների ընթացքում։ Նախորդ տարվա արդյունքներով ներմուծվել է ընդամենը 263.8 հազար տոննա։ 2017 թվականին ներդրվել են բանջարեղենի պահեստներ 346.1 հազար տոննայով, 2018 թվականին՝ 174 հազար տոննայով, 2019 թվականին՝ 147.8 հազար տոննայով, 2020 թվականին՝ 298.1 հազար տոննայով։ Այս պահին կարտոֆիլի, բանջարեղենի և մրգերի միանվագ պահեստավորման հզորությունը կազմում է 8.8 մլն տոննա, մինչև 9.5 թվականը մինչև 2025 մլն տոննա աճի հեռանկար: Իզվեստիայի նյութը։
Բորշի հավաքածուի առաջնահերթությունը
Բանջարեղենի պահեստների, ինչպես նաև մշակաբույսերի պահպանումն ապահովող ցանկացած այլ ենթակառուցվածքի կարողությունների ավելացումը դրական երևույթ է, կարծում է տնտեսագիտության դոկտոր, Կիրառական տնտեսական հետազոտությունների ինստիտուտի Ագրո-պարենային քաղաքականության կենտրոնի առաջատար գիտաշխատող Դենիս Տերնովսկին։ (IPEI) RANEPA-ի:
«Պատմականորեն պարենային ապրանքների գները շատ ավելի ուժեղ են տատանվում, քան այլ սպառողական ապրանքների գները հենց այն պատճառով, որ չկարողանում են հավասարաչափ բաշխել առկա ապրանքները՝ ըստ սպառման ժամանակի», - ասում է նա։ — Արդյունքում բերքահավաքի ժամանակ գները ցածր են լինում, ինչը արտադրողների համար ձեռնտու չէ, իսկ սեզոնի վերջում գները բարձրանում են, ինչն արդեն վնասում է սպառողին։ Պահեստների բացակայության պայմաններում արտադրողները նույնպես չեն շահում գների բարձրացումից. հայրենական արտադրանքը հիմնականում փչանում է, իսկ դեֆիցիտը ծածկվում է ներմուծմամբ։
Փորձագետի խոսքով՝ պահեստավորման հնարավորությունների բացակայությունը հանգեցրել է նրան, որ 2021 թվականին բորշի հավաքածուի կարտոֆիլի և բանջարեղենի գները զգալիորեն բարձր են եղել նախորդ տարիների արժեքներից։
— Բանջարեղենի պահեստավորման օբյեկտների ընդլայնումը կնպաստի գների կայունացմանը ողջ տարվա ընթացքում, նվազեցնելու դրանց մակարդակը՝ նվազեցնելով ապրանքների կորուստները և ավելացնելու լրացուցիչ ծավալների արտադրանքի արտադրության խթանները։ 2022 թվականին բանջարեղենի լավ բերք է սպասվում. եթե այն հասնի 16 միլիոն տոննայի՝ առանց կարտոֆիլի, ապա մենք ռեկորդային արժեք կստանանք։ Սա արտացոլվում է գների վրա. օրինակ՝ հոկտեմբերին կարտոֆիլն արժեր 10%-ով ավելի էժան, իսկ կաղամբը՝ 30%-ով ավելի էժան, քան վերջին հինգ տարվա միջին ցուցանիշը՝ հաշվի առնելով գնաճը,- ասում է Տերնովսկին։
Ընդհանուր առմամբ, Ռուսաստանում և աշխարհում պարենային ապրանքների գները կայունանում են, նշում է նա։
— Պարենի համաշխարհային գները, ըստ FAO-ի, նվազում են հիմնական ապրանքախմբերի համար, բացառությամբ հացահատիկի։ Սակայն 2020-2021 թվականներին գների աճը դեռևս չի փոխհատուցվել. 2022 թվականի հոկտեմբերին ՊԳԿ պարենային ապրանքների գների ինդեքսը 2%-ով բարձր էր նախորդ տարվա համեմատ, և մեկ երրորդով բարձր էր 2020 թվականի հոկտեմբերի մակարդակից»,- եզրափակում է Դենիս Տերնովսկին։
Ներմուծման փոխարինման բեկում
Բանջարեղենի նոր պահեստների ներդրման ռեկորդը երկրում ագրարային քաղաքականության ուղղակի հետևանքն է, ասում է VMT Consult վերլուծական գործակալության կառավարիչ Եկատերինա Կոսարևան։
— 2014 թվականից մինչև 2022 թվականը հնարավոր է եղել գրեթե կրկնապատկել ցանքատարածությունը՝ 0.5 միլիոնից հասնելով 0.95 միլիոն հեկտարի։ Հաջորդ տարի այն կգերազանցի 1 մլն հեկտարը։ Սա միանշանակ բեկում է: Արդյունքում երկիրը կունենա ոչ միայն հացահատիկի ռեկորդային բերք, այլեւ պտղաբուծական կուլտուրաներ։ Եվ դա այն դեպքում, երբ որոշ մարզերում երաշտն ու գյուղատնտեսության համար անբարենպաստ եղանակը։ Իսկ բերքահավաքի համար պահեստարաններ են անհրաժեշտ։
Հրատարակության զրուցակցի խոսքով՝ այս ամենը նշանակում է բանջարեղենի և մրգերի ամբողջական ինքնաբավություն։
— Ռուսաստանը դիմակայել է պատժամիջոցային հարվածին, լուծվում են գյուղատնտեսական ձեռնարկությունների հրատապ խնդիրները։ Այսպիսով, ակտիվորեն գնում են ռուսական և բելառուսական տեխնիկա, աճում է սերմնաբուծական ֆոնդը, սերմարտադրողները աջակցություն են ստանում դաշնային մակարդակով։ Սրանք թույլ կետեր էին, որոնց վրա նախկինում ուշադրություն չէր դարձվել, և որոնց վրա այժմ մեծ աշխատանք է տարվում արդյունաբերության մեջ ներմուծման փոխարինման ուղղությամբ։ Պաշարների պահեստավորումը կխուսափի գարնանը մոտ «բորշ սեթ»-ի գների աճից և կապահովի կայուն արտահանում»,- իրավիճակը գնահատում է Եկատերինա Կոսարևան։
Արտահանման աճ
Բանջարեղենի նոր պահեստների ռեկորդային գործարկումը կարող է խոսել երկու գործոնի մասին, ասում է IVA Partners IC-ի Կապիտալ շուկայի բաժնի գործադիր տնօրեն Արտեմ Տուզովը:
— Նախ՝ դա ցանցերի պայքարն է ծախսերի հետ։ Բանջարեղենի ժամանակակից պահեստավորումն ապահովում է ավելի երկար պահպանման ժամկետ, ինչը թույլ է տալիս շղթաներին վաճառել բանջարեղենը մինչև այն դուրս գրվել փչանալու պատճառով, ինչը մեծացնում է ցանցերի արդյունավետությունը և դարակներում գտնվող ապրանքների որակը,- նշում է վերլուծաբանը։ — Երկրորդ՝ արտահանման ավելացում։ Այն բանից հետո, երբ Ռուսաստանը ձեռք բերեց պարենային անվտանգություն, եղավ հացահատիկի հաջող արտահանում արտերկիր։ Երբ արդյունաբերությունը հաղթահարեց հացահատիկի արտահանումը, արտահանման շրջանակը սկսեց ընդլայնվել այլ մշակաբույսերի հաշվին: Այստեղ անհրաժեշտ էին բանջարեղենի նոր պահեստարաններ՝ արտահանման կարողությունները սպասարկելու համար։ Սովորաբար բանջարեղենի պահեստները գտնվում են քաղաքների մոտ, սպառողների կողքին, իսկ հետո անհրաժեշտ է եղել վերազինել նավահանգիստների մոտ։
Ըստ փորձագետի՝ այս տարվա հացահատիկի բերքը ռեկորդային է.
— Սակայն դա չի գոհացնում ֆերմերներին, քանի որ մրցակցությունը նրանց արտադրանքի գներն իջեցնում է։ Բայց սա գոհացնում է սպառողներին. գյուղմթերքի գնաճն ավելի ցածր է, քան մյուս ոլորտներում»,- ասում է նա։
Ռուսաստանի Դաշնությունից դուրս բանջարեղենի արտահանման աճը կարելի է միայն ողջունել, ինչպես նաև բանջարեղենի պահեստավորման ցանցերի արդյունավետության բարձրացումը, նշում է «Իզվեստիա»-ի զրուցակիցը։
— 2022 թվականին աշխարհը կանգնած է աղքատ երկրների պարենային անվտանգության սպառնալիքի առաջ։ Եթե Ռուսաստանը կարողանա լուծել այս խնդիրը, դա կլինի Ռուսաստանի հսկայական մարդասիրական ներդրումը համաշխարհային տնտեսության մեջ»,- ամփոփում է Արտյոմ Տուզովը։
Աճեք և աճեք
Ֆինանսական հետազոտությունների ինստիտուտը գնահատում է, որ Ռուսաստանի Դաշնության գյուղատնտեսության ոլորտի պահանջարկը բանջարեղենի պահեստավորման հզորությամբ ապահովված է միայն 30-40%-ով, ասում է Finam-ի վերլուծաբան Աննա Բույլակովան։
— Լրացուցիչ բանջարեղենի պահեստավորման տարածքների կայուն ներդրումը կարող է օգնել կայունացնել մրգի և բանջարեղենի ապրանքների վաճառքի գինը ողջ տարվա ընթացքում, այսինքն՝ նվազեցնել սեզոնային գների բարձրացման ազդեցությունը: Պահեստային միջոցների բացակայությունը ազդում է բերքի պահպանման ունակության վրա, հետևաբար՝ մինչև սեզոնի վերջ վաճառքի համար հասանելի ծավալների վրա։
Ըստ փորձագետների՝ տարեկան աճի տեմպը բավականին փոքր է.
«8.8 մլն տոննա ընդհանուր հզորությամբ 350 հազար տոննայով (+4%) աճը նվազագույն դրական ազդեցություն կունենա պարենային շուկայի վրա»,- ամփոփում է նա։
Աղբյուր. https://nvdaily.ru