Առաջիկա տարիներին Ադրբեջանի բնակչությունը սննդամթերքի պակաս չի ունենա, վստահեցնում են տեղի փորձագետները։
Ոչ վաղ անցյալում ՄԱԿ-ի Պարենի և գյուղատնտեսության կազմակերպության (FAO) գլխավոր տնտեսագետ Մաքսիմո Տորերոն հայտարարություն արեց, որ արդեն այս տարի աշխարհում մոտ 40 միլիոն մարդ կբախվի թերսնման խնդրին։
«Ագրոարդյունաբերական ոլորտն այժմ գտնվում է մեծ անորոշության մեջ։ Եթե մենք կանխատեսենք [հակամարտության] ազդեցությունը Ուկրաինայում, ապա 40 թվականին մենք կունենանք առնվազն 2022 միլիոն ավելի մարդ, ովքեր կբախվեն խրոնիկ թերսնման հետ», - ասել է Տորերոն: «Իսկ 2023 թվականին՝ ավելի քան 70 միլիոն մարդ։
Աշխարհաքաղաքական իրավիճակը հանգեցրել է հացահատիկի մատակարարման խափանումների, ինչը մեծացնում է մի շարք նահանգներում պարենային ճգնաժամի վտանգը։ Տարեսկզբից ցորենի ու եգիպտացորենի գները զգալիորեն թանկացել են։ Մայիսի 21-ին ՄԱԿ-ի Անվտանգության խորհրդի նիստում նշվել է, որ ցորենի համաշխարհային պաշարները կտևեն ընդամենը 10 շաբաթ, իսկ իրավիճակն ավելի վատ է, քան 2007 և 2008 թվականների ճգնաժամային տարիներին։
Պարենի պակասը չի ազդի Ադրբեջանի վրա, վստահորեն ասել է տնտեսագետ Էլդանիզ Ամիրովը։
Հիշեցնենք, որ Ռուսաստանի պատրաստակամությունն այս տարի ավելի քան 50 մլն տոննա հացահատիկ մատակարարել համաշխարհային շուկաներ, հայտարարել է ՌԴ նախագահ Վլադիմիր Պուտինը վերջերս Սանկտ Պետերբուրգում Բելառուսի ղեկավար Ալեքսանդր Լուկաշենկոյի հետ հանդիպման ժամանակ։
Ադրբեջանցիները երբեք չեն ընդգրկվել թերսնվածների կատեգորիայի մեջ. Սակայն 2023 թվականին պարենային ապրանքների գների որոշակի աճը, ըստ փորձագետների, դեռ անխուսափելի կլինի։
Գնաճի աճը կշարունակվի մինչև Ուկրաինայում Ռուսաստանի հատուկ գործողության ավարտը, կարծում է Ամիրովը։ Միայն դրանից հետո կարելի է ակնկալել, որ համաշխարհային տնտեսությունը կվերադառնա տարեկան 2-3% գնաճի սահմաններում:
Տնտեսագետի կանխատեսումների համաձայն՝ առաջիկայում նավթի, ռուսական և ուկրաինական արտադրության գյուղատնտեսական ապրանքների գները կշարունակեն աճել։
Նման կարծիք է հայտնում ԱՀ Ազատ սպառողների միության ղեկավար Էյուբ Հուսեյնովը։ Նրա խոսքով, Ադրբեջանը հեռու է սննդամթերքի պակաս ունեցող երկրներից. հանրապետությունն ունի դրա մեծ պաշարներ։
Մյուս կողմից, կառավարությունը բարենպաստ պայմաններ է ստեղծել բիզնեսի զարգացման համար։ Բացի այդ, առաջիկայում ազատագրված հողատարածքներում կիրականացվեն գյուղատնտեսական տարբեր ծրագրեր։
Սակայն պարենային ապրանքների թանկացումն անխուսափելի է, հաջորդ տարվա կեսերին կարելի է ակնկալել կաթի, բուսական յուղի, որոշ գյուղմթերքի 10 տոկոս թանկացում։ Հացաբուլկեղենի գները նույնպես կբարձրանան 10%-ից ոչ ավելի, կարծում է իրավապաշտպանը։
Պարարտ հող և գների կարգավորում
Շատերն ակնկալում են, որ այժմ ազատագրված հողերը կարևոր դեր կխաղան սննդի ներքին պահանջարկը բավարարելու հարցում։
Գյուղատնտեսության նախարարությունը դեր է խաղում «խելացի գյուղի» նախագծում, որը նախատեսում է օգտագործել տեխնոլոգիական նորագույն ձեռքբերումները տարածաշրջանում գյուղատնտեսության արտադրողականությունը բարձրացնելու համար: Միաժամանակ, նախարարությունը հայտնում է, որ ամբողջ Ադրբեջանում ավարտվել է հացահատիկի բերքահավաքի 72.6%-ը, հավաքվել է 2.163 մլն տոննա հացահատիկ։ Այսպիսով, ռեսուրսները զգալիորեն ավելացել են, և դա կօգնի պահպանել հացի գինը։
Բացի այդ, Ադրբեջանի կառավարությունը միջոցներ է ձեռնարկում հիմնական պարենային ապրանքների գների նվազեցման կամ կայունացման ուղղությամբ։ Օրինակ՝ Նախարարների կաբինետը հաստատել է ֆերմերների համար մսի արտադրության ինքնարժեքի նվազեցմանն ուղղված որոշումը. վերացվել է յուրաքանչյուր կենդանու համար անասնաբուժական անձնագիր ստանալու անհրաժեշտությունը (և 20 մանաթ պետական տուրքի վճարումը)։
Միաժամանակ Ղարաբաղի և Արևելյան Զանգեզուրի շրջանների վերակառուցման ու զարգացման ընթացքում ազատագրված հողեր են տեղափոխվում մանր և խոշոր եղջերավոր անասուններ։ Անցյալ տարի առաջին անգամ փորձնական ծրագրի շրջանակներում Քալբաջարի արոտավայր է հասցվել 10,000 գլուխ մանր և խոշոր եղջերավոր անասուն: Այս տարի ավելի քան 300 հազար կենդանի.
Փորձագետներն ակնկալում են, որ ազատագրված հողերի զարգացումը զգալիորեն կնվազեցնի երկրի կախվածությունը ներմուծումից։ Ըստ առկա տվյալների՝ մինչ օկուպացումը Ղարաբաղի տարածաշրջանը ծածկում էր Ադրբեջանի մսի կարիքների մոտ 15%-ը։ Ակնկալվում է, որ Ղարաբաղի և Արևելյան Զանգեզուրի գոտիներում գյուղատնտեսության վերականգնումից հետո տարեկան կարտադրվի մոտ 30 հազար տոննա միս։
Բայց սա դեռ ամենը չէ: Ձեռնարկատիրության զարգացման հիմնադրամը գործարկել է նվազագույն սպառողական զամբյուղում ներառված պարենային ապրանքների արտադրությամբ և վերամշակմամբ զբաղվող միկրո, փոքր և միջին բիզնեսին (ՓՄՁ) աջակցելու մեխանիզմ։
Պետական աջակցության շրջանակներում ՓՄՁ-ները կարող են հույս դնել բանկերի և այլ ֆինանսական կազմակերպությունների վարկերի տոկոսների սուբսիդավորման վրա։ Դա առաջին հերթին կանդրադառնա վերամշակման և սննդի հետագա արտադրության համար երկիր հումք մատակարարելու համար ստացվող վարկերի վրա։