# գյուղատնտեսություն
#մոլախոտերի դեմ պայքար
#covercrops
# ձմերուկ
#ձմեռային
#մանանեխ
Չոր տափաստանային գոտում բանջարաբոստանային կուլտուրաների մշակման հաջողությունը մեծապես կախված է առկա բնական ռեսուրսներից, մասնավորապես կլիմայից և հողից: Այս տարածաշրջանի հողը տարասեռ է, տատանվում է ավազոտից մինչև ծանր կավե հողեր, ինչը ուղղակիորեն ազդում է բույսերի աճի համար սննդանյութերի առկայության վրա: Շատ կարևոր է ընտրել համապատասխան ծածկույթներ՝ հողի բերրիությունը և կառուցվածքը պահպանելու համար, ինչպես նաև պայքարելու շրջակա միջավայրի սթրեսային գործոնների հետևանքների դեմ, ինչպիսիք են քամու էրոզիան և երաշտը:
Համաձայն Ռուսաստանի գյուղատնտեսության նախարարության վերջին ուսումնասիրությունների՝ չոր տափաստանային գոտին մի քանի մարտահրավեր է ներկայացնում բանջարաբոստանային կուլտուրաների մշակության համար՝ կապված իր հատուկ հողի պայմանների և շրջակա միջավայրի սթրեսային գործոնների հետ: Այս տարածաշրջանում հողի հատիկաչափական կազմը հիմնականում ավազոտ կամ կավային է, ինչը դժվարություններ է առաջացնում ջրի և սննդանյութերի պահպանման համար: Բացի այդ, հողում օրգանական նյութերի ցածր պարունակությունը խորացնում է երաշտի հետևանքները՝ հանգեցնելով բերքատվության նվազմանը: Այնուամենայնիվ, ներառելով ծածկույթային մշակաբույսեր, ինչպիսիք են հատիկաընդեղենը, ֆերմերները կարող են հարստացնել հողը օրգանական նյութերով և ամրացնել մթնոլորտային ազոտը, ինչը հանգեցնում է հետագա բանջարաբոստանային կուլտուրաների համար սննդանյութերի հասանելիության բարելավմանը:
Ավելին, սննդանյութերի մակարդակի համար հողի փորձարկումը կարևոր քայլ է մշակաբույսերի հաջող մշակման համար: Ըստ Հողի ռեսուրսների ազգային ինստիտուտի, հողի կանոնավոր փորձարկումները թույլ են տալիս ֆերմերներին հարմարեցնել իրենց պարարտացման ծրագրերը իրենց մշակաբույսերի սննդանյութերի հատուկ կարիքներին՝ կանխելով պարարտանյութերի գերօգտագործումը և նվազագույնի հասցնելով շրջակա միջավայրի վրա բացասական ազդեցությունները: Հետևաբար, գյուղատնտեսները և գյուղատնտեսության ինժեներները պետք է խրախուսեն ֆերմերներին կանոնավոր հողի փորձարկումներ կատարել և առաջարկություններ տրամադրել պարարտացման և սննդանյութերի կառավարման համապատասխան պրակտիկայի համար:
Ռուսաստանի Վոլգոգրադի մարզի Բիկովսկայա փորձարարական կայանում իրականացված հետազոտությունը նպատակ ուներ հետաքննել տարբեր ծածկույթի մշակաբույսերի երկարատև ազդեցությունը հողի սննդանյութերի պարունակության վրա ձմերուկ մշակելիս: Հետազոտության արդյունքում պարզվել է, որ ծածկող մշակաբույսերի օգտագործումը մեծացնում է հողում սննդանյութերի պարունակությունը՝ հանգեցնելով ավելի լավ և կայուն բերքատվության: Այնուամենայնիվ, հողի բերրիությունը շատ գործոններից մեկն է միայն, որը որոշում է մշակաբույսերի մշակման հաջողությունը, հատկապես յուրահատուկ կլիմայական պայմաններ ունեցող տարածքներում:
Բիկովսկայա փորձարարական կայանը գտնվում է մի տարածքում, որը բնութագրվում է մայրցամաքային կլիմայով, տաք և չոր ամառներով, հաճախակի փոշու փոթորիկներով և ուժեղ քամիներով։ 2022 թվականին աճող սեզոնի միջին օրական ջերմաստիճանը բազմամյա միջինից ցածր է եղել 5.1-0.9°C-ով, բացառությամբ օգոստոսի, որի ջերմաստիճանը բազմամյա միջինից 2°C-ով բարձր է եղել։ Անձրևները բաշխվել են անհավասարաչափ, ընդ որում ամենաշատ տեղումները (50.5 մմ) գրանցվել են հունիսին: Աճող սեզոնի ընթացքում տեղումների ընդհանուր քանակը կազմել է 136.5 մմ, ինչը 26.5 մմ-ով ցածր է բազմամյա միջինից: Փորձնական կայանի հողը բաց շագանակագույն և ավազոտ էր, ստորերկրյա ջրերը գտնվում էին 8-10 մ խորության վրա:
Պարզվել է, որ հողը տարասեռ է, մի քանի շերտերով՝ մոխրագույն, չամրացված և ավազոտ՝ 0-30 սմ, բաց մոխրագույն, անհավասար գույներով և ավելի կավային՝ 30-45 սմ: Շերտը 45-90 սմ-ի վրա եղել է թեթև, կառուցվածք չունեցող և կավե, մինչդեռ 90-160 սմ-ի շերտը՝ ավազոտ, թեթև և չամրացված: Գյուղատնտեսական առումով ամենաարժեքավոր ագրեգատները՝ 0.25 մմ-ից մինչև 10 մմ, կազմում էին հողի 40-45%-ը՝ կախված շերտից: 0.25 մմ բարակ ավազը կազմում էր հողի զգալի մասը՝ մինչև 20%, ինչը վկայում է բարձր ջրաթափանցելիության մասին:
Ընդհանուր առմամբ, ուսումնասիրությունը ցույց է տալիս, որ ծածկույթի մշակաբույսերը կարող են արդյունավետ միջոց լինել հողի բերրիության բարելավման համար՝ հանգեցնելով բերքի ավելի լավ բերքատվության: Այնուամենայնիվ, ֆերմերները և գյուղատնտեսության մասնագետները պետք է հաշվի առնեն բազմաթիվ գործոններ, երբ մշակում են մշակաբույսերը, հատկապես յուրահատուկ կլիմայական պայմաններ ունեցող տարածքներում: Բուսաբուծության նկատմամբ ամբողջական մոտեցում ցուցաբերելով՝ ներառյալ հողի կառավարումը, ցանքաշրջանառությունը և ոռոգումը, ֆերմերները կարող են օպտիմալացնել իրենց բերքատվությունը և ապահովել երկարաժամկետ կայունություն:
Հետազոտությունը ցույց է տվել, որ ազոտի պարունակությունն ավելի բարձր է եղել բոլոր մշակումների ժամանակ սածիլների փուլում, ինչը կարելի է վերագրել հողի մանրէաբանական ակտիվության աճին: Նման միտումներ են նկատվել նաև ֆոսֆորի և կալիումի գծով, ընդ որում ամենաբարձր պարունակությունը դիտվել է ձմեռային տարեկանի ծածկույթի համար: Այնուամենայնիվ, սննդանյութերի պարունակությունը նվազել է մրգի հասունացման փուլում բոլոր բուժումներում, ներառյալ երկրորդ և երրորդ տարում:
Հետազոտության արդյունքները ցույց են տալիս, որ համապատասխան ծածկույթի ընտրությունը կարող է էական ազդեցություն ունենալ հողի սննդանյութերի պարունակության և, ի վերջո, բերքի արտադրողականության վրա: Ֆերմերները և գյուղատնտեսները պետք է հաշվի առնեն այս բացահայտումները, երբ ընտրեն ծածկող մշակաբույսեր՝ ձմերուկի մշակաբույսերի համար հողի բերրիությունը բարելավելու համար: Բացի այդ, հողի կանոնավոր փորձարկումները կարող են օգնել ֆերմերներին վերահսկել հողի սննդանյութերի մակարդակը և համապատասխանաբար հարմարեցնել իրենց կառավարման գործելակերպը:
Չնայած հետազոտական գոտու չորային պայմաններին, պարզվել է, որ ծածկային մշակաբույսերը արդյունավետ են ձմերուկի մշակաբույսերի մոլախոտերը ճնշելու համար: Մասնավորապես, ձմեռային աշորան ամենաարդյունավետ ծածկույթն էր մոլախոտերի վնասը նվազեցնելու համար: Բացի այդ, մանանեխի օգտագործումը որպես ծածկույթի մշակաբույսեր երկարատև ազդեցություն ունեցավ մոլախոտերի դեմ: Այս բացահայտումները ցույց են տալիս, որ ծածկող մշակաբույսերի օգտագործումը կարող է լինել տնտեսապես կենսունակ մեթոդ մոլախոտերի վնասը նվազեցնելու համար: